انواع دعاوی مربوط به تصرف عدوانی

1. تصرف عدوانی حقوقی:
   دعوایی است که متصرف سابق علیه کسی که بدون مجوز قانونی مال را تصرف کرده مطرح می‌کند، صرف‌نظر از اینکه او مالک باشد یا خیر. در این دعوا، هدف صرفاً بازپس‌گیری تصرف است نه اثبات مالکیت. اثبات سبق تصرف، لحوق عدوان و غیرقانونی بودن تصرف، ارکان اصلی این دعوا هستند.

2. تصرف عدوانی کیفری:
   این نوع دعوا زمانی مطرح می‌شود که عمل تصرف همراه با عنصر سوء نیت و علم به غیرقانونی بودن آن صورت گیرد. در ماده 690 قانون مجازات اسلامی، تصرف عدوانی جرم‌انگاری شده و برای مرتکب آن، مجازات حبس و رفع تصرف پیش‌بینی شده است.

شرایط طرح دعوای تصرف عدوانی

برای موفقیت در دعوای تصرف عدوانی، اثبات موارد زیر ضروری است:

• سبق تصرف خواهان (یعنی قبلاً او متصرف بوده است)

• لحوق تصرف خوانده (یعنی بعد از او، فرد دیگر بدون اجازه تصرف کرده)

• عدوانی بودن تصرف (بدون مجوز قانونی و برخلاف رضایت متصرف سابق)

• غیرمنقول بودن مال مورد دعوا

مراجع صالح برای رسیدگی

• دعاوی حقوقی تصرف عدوانی معمولاً در دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک رسیدگی می‌شود.

• در صورتی که قصد طرح شکایت کیفری وجود داشته باشد، باید به دادسرای عمومی و انقلاب یا دادگاه کیفری مراجعه شود.

• گاهی شوراهای حل اختلاف در دعاوی با نصاب مالی پایین صلاحیت رسیدگی اولیه دارند.

مدارک مورد نیاز

• مدارک اثبات تصرف سابق (قبض، قباله، استشهادیه، عکس، فیلم و…)

• اسناد مالکیت یا قراردادهای مربوطه

• گواهی شهود (در صورت عدم وجود سند رسمی)

• نقشه، کروکی یا گزارش کارشناسی در صورت نیاز

مجازات تصرف عدوانی در قانون ایران

بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی، هر کس بدون مجوز قانونی، اقدام به تصرف عدوانی، ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در اموال غیرمنقول کند، به مجازات تا یک سال حبس محکوم می‌شود. همچنین قاضی می‌تواند دستور رفع تصرف را صادر کند. در صورتی که مرتکب با علم به غیرقانونی بودن تصرف، مرتکب این عمل شود، موضوع دارای وصف کیفری خواهد بود.

تفاوت تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق

• تصرف عدوانی: متصرف سابق کاملاً از مال بیرون شده و دیگری آن را به زور گرفته است.

• مزاحمت: متصرف قانونی هنوز در ملک هست اما فرد دیگر او را در استفاده مزاحم می‌کند (مثلاً با ایجاد سر و صدا یا انسداد مسیر ورود).

• ممانعت از حق: مالک یا متصرف، حق استفاده دارد ولی فرد دیگری مانع بهره‌برداری او می‌شود (مثلاً اجازه ورود به ملک را نمی‌دهد).

نقش وکیل در دعاوی تصرف

پرونده‌های مربوط به تصرف عدوانی به دلیل برخورداری از ابعاد فنی، مستنداتی چون سابقه تصرف، تداخل اسناد، نظر کارشناس رسمی و شهادت شهود، پیچیده و حساس هستند.
حضور وکیل متخصص در کنار شما، از اشتباه در روند دادرسی جلوگیری کرده و شانس موفقیت در پرونده را افزایش می‌دهد. وکیل زینب بابائی با تجربه در دعاوی ملکی و کیفری، آمادگی دارد تا در تمامی مراحل تنظیم دادخواست، شکایت، دفاع، شرکت در بازدیدهای میدانی و جلسات کارشناسی، همراه موکل باشد.

جمع‌بندی

تصرف عدوانی یکی از رایج‌ترین انواع دعاوی ملکی است که در آن رعایت دقیق قواعد حقوقی و قضایی، نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه پرونده دارد. تشخیص صحیح نوع دعوا (حقوقی یا کیفری)، گردآوری مدارک کافی، استناد به قوانین مرتبط و پیگیری منظم، کلید حل موفقیت‌آمیز این نوع اختلافات خواهد بود.